ثروت واقعی

گاه انسان‌هایی در اوج نیاز، به مقام بی‌نیازی از دیگران می‌رسند و گاه از آن سوی مردمانی که غرق در ثروت و نعمتند، همچنان دست طلب و چشم طمع به مال دنیا دارند. اینان کاسه‌های گدایی خویش را به نزد صاحبان جاه و جلال دنیا می‌برند و غافلند که آنان خود نیازمند و زوال‌پذیرند؛ چرا که به گفته سعدی:

درویش و غنی بنده این خاک درند                                                 آنان که غنی‌ترند؛ محتاج‌ترند

تنها امید حقیقی که هرگز رنگ فنا و زوال نپذیرد، بارگاه قدس خداوندی است و هر که به این سرچشمه غنی اعتماد کند نه تنها محتاج این و آن نخواهد بود که حتی محبوب خلق و خدا می‌شود. این همان معنای سخن امام جواد علیه‌السلام است که می‌فرمایند: «فردی که تنها تکیه‌گاهش پروردگار باشد به غنای واقعی می‌رسد و دیگران نیازمند او می‌شوند و آن کس که تقوا پیشه خود سازد، محبوب مردمان می‌شود.» (6)

شرافت واقعی

برخی مال و منال، و گروهی نسب و نژاد را شرافت می‌دانند. پاره‌ای از مردم به جمال، برخی به ریاست و سرانجام عده‌ای نیز به گذشته‌های ‌دور خویش می‌بالند. اما در منطق امام جواد علیه‌السلام شرافت واقعی و اصالت از آن دانشی است که زینت‌بخش فرد می‌گردد و بزرگواری و عظمت تنها با کسب فضایل روحی و معنوی حاصل می‌شود. آن امام همام در این باره می‌فرمایند: «شریف واقعی فردی است که با شرافت دانش آراسته گردد و سیادت و بزرگواری حقیقی از آن کسی است که راه تقوا و خداشناسی پیش گیرد.»(7)

کم‌گویی

سخن هر فرد معیار عقل و میزان درک و فهم اوست. با سخن ‌گفتن، زوایای ضمیر انسان روشن می‌شود، پس چه بهتر که انسان با گزیده‌گویی و کم‌گویی و دقت و تأمل در سخنان خویش تن و روان خود را از لغزش‌ها و آسیب‌ها مصون بدارد؛ زیرا زبان است که رازهای آدمی را فاش ساخته، سرّ نهان او را آشکار می‌سازد. امام جواد در بیان اهمیت مراقبت از زبان و گفتار چنین می‌فرمایند: «(شخصیت) آدمی در زیر زبان خود پنهان است.» (8)

پی‌نوشت‌ها       1. مریم: 12.

2. همان، آیات 30 ـ 32.

3. سیره پیشوایان، ص 535 .

4. همان، ص 543.

5. داستان‌هایی از امام کاظم و امام جواد علیهماالسلام، ص 149 (با تصرف)/ اصول کافی، ج 2، ص 421 .

6. نورالاصبار، ص 220.

7. الفصول المهمه، ص 257.

منبع مجله دیدار آشنا، ش 60، عبدالله نیازی